Prawo pracy Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

Rozwiązanie umowy o pracę bez zachwiania okresu wypowiedzenia to możliwość, która dotyczy nie tylko pracodawcy, ale także pracownika. Z tego sposobu natychmiastowego zakończenia stosunku pracy można skorzystać m.in. w razie dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Warto pamiętać, że w takiej sytuacji pracownikowi przysługuje również odszkodowanie.

Warunki formalne

Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno być złożone na piśmie i zawierać uzasadnienie rozwiązania umowy. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w omawianym trybie w terminie miesiąca od momentu uzyskania informacji o okolicznościach uzasadniających rozwiązanie umowy.

W przypadku działań mających charakter ciągły, termin do rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia należy liczyć od ostatniego ze zdarzeń składających się na dane zachowanie.

Czym jest ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika?

Jako sztandarowy przykład naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych wskazuje się na brak wypłaty wynagrodzenia. Nie jest to jednak jedyna możliwa przyczyna, ale należy mieć na względzie, że chodzi w tym przypadku o działania lub zaniechania pracodawcy charakteryzujące się winą umyślną lub rażącym niedbalstwem.

Katalog podstawowych obowiązków pracodawcy można odnaleźć w Kodeksie pracy. Zgodnie z nim pracodawca jest obowiązany m.in.:

• terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie;
• szanować godność i inne dobra osobiste pracownika;
• przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu i mobbingowi;
• stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz
• wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Ocena naruszenia podstawowych obowiązków w świetle orzecznictwa

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego nie tylko mobbing może stanowić usprawiedliwioną przyczynę rozwiązania przez pracownika umowy o pracę w wyżej opisanym trybie, gdyż także umyślne naruszanie przez przełożonego godności oraz innych dóbr osobistych pracownika może stanowić usprawiedliwioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę z winy pracodawcy.

Czym jest godność pracownika?

Na pracowniczą godność składa się poczucie własnej wartości, które oparte jest na opinii dobrego specjalisty i sumiennego pracownika oraz uznaniu zdolności, umiejętności i wkładu pracy pracownika przez jego przełożonych.

Natomiast naruszeniem godności pracowniczej mogą być zachowania polegające między innymi na słownej lub czynnej zniewadze, krzywdzących ocenach jego kwalifikacji, udzielaniu nieprawdziwych opinii, bezzasadnym wymierzaniu kar dyscyplinarnych, ujawnianiu bez zgody pracownika informacji objętych ochroną danych osobowych.

Wysokość odszkodowania dla pracownika

W przypadku dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Czy pracodawca może się bronić?

Tak, gdyż w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie, pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie, o którym orzeka sąd pracy.

Wnioski

Pracodawcy powinni mieć na względzie, że w przypadku pewnych naruszeń pracownikom przysługuje możliwość złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Oznacza to, że pracodawca niejako „z dnia na dzień” może stracić kluczowego pracownika, który jednocześnie może domagać się od niego stosownego odszkodowania.

Aby zapobiegać takim sytuacjom pracodawcy powinni:

• wdrożyć odpowiednie procedury jak np. polityka antymobbingowa i antydyskryminacyjna;
• dbać o budowanie pozytywnego środowiska pracy;
• reagować na niepokojące sygnały i
• zapewniać szkolenia dla kadry zarządzającej i pracowników.

Warto pamiętać, że chociaż utarło się przekonanie, iż mobbing jest co do zasady trudny do udowodnienia ze względu na konieczność wykazania znamion uporczywości i długotrwałości, to nawet naruszenie dóbr osobistych pracownika może powodować poważne i negatywne dla pracodawcy konsekwencje.